راهنمای نصب و سرویس شیرهای یک طرفه (Check Valves)
عملکرد شیر یک طرفه یا چک ولو:
همانطور که از نام آن بر می آید، از بازگشت جریان در یک لوله جلوگیری می نماید و به عبارت دیگر سیال فقط از یک طرف آن می تواند وارد شود و جریان سیال از سمت دیگر غیر ممکن است. بنابراین در جایی که می خواهیم مانع از برگشت جریان شویم، مانند خروجی پمپها از شیر یک طرفه استفاده می کنیم.
شیرهای یک طرفه در چند طرح مختلف ساخته می شوند. مثلا در خروجی پمپهای اصلی از نوع لولایی (Swing Check Valve) و در خروجی پمپهای کمکی از نوع سوپاپی استفاده شده است.
در سرویس قرار دادن شیر یک طرفه :
قبل از در سرویس قرار دادن شیر می بایست تمامی قطعات کاربردی شیر از نظر ظاهری چک گردد. از محکم بودن تمامی پیچها اطمینان حاصل کنید. خط لوله ای که شیر در آن نصب می شود باید عاری از هر گونه مواد خارجی باشد. قبل از راه اندازی شیر حداقل یک بار دیسک شیر را به طور کامل باز و بسته کنید تا از عملکرد آن اطمینان حاصل کنید.
توجه شود، هنگامی که شیر بسته است نباید در معرض فشار بیش از فشار نامی شیر قرار گیرد. این مسئله بیشتر در موقع تست خطوط لوله می بایست مورد توجه قرار گیرد.
سرویس و نگهداری شیرهای یک طرفه لولایی :
قبل از هر گونه عملیات سرویس روی شیر بایستی فشار خط کاملاً قطع گردد. هر گونه نکات ایمنی دیگر با توجه به محل کار بایستی رعایت گردد.
عملکرد نرم و روان شیر و همچنین حفاظتهای در مقابل خوردگی می بایست حداقل یک بار در سال چک گردد. موارد بازرسی به شرح ذیل می باشد :
بازرسی دیسک و نشیمنگاه دیسک :
بایستی حداقل هر سال یک بار شیر از موقعیت نصب خارج شده و قطعات فلزی دیسک و نشیمنگاه بازرسی و به دقت تمیز شوند.
نشتی از محل دیسک شیر :
بعد از مدت طولانی بهره برداری، فرسودگی مواد ممکن است باعث بروز نشتی از محل دیسک شیر شود. در این حالت بایستی نسبت به تعویض قطعات فرسوده اقدام نمود.
خرابی بلبرینگها :
وضعیت نامناسب نصب شیر و بسته شدن شدید دیسک، ممکن است باعث آسیب رساندن به بوشهای بیرینگ یا شفت گردد. در اینصورت جهت تعویض بیرینگ بایستی ابتدا شیر از خط لوله جدا شود. سپس با باز کردن پینهای رزوه ای، دیسک از محل خود خارج و پس از در آوردن شفت و کاور بیرینگ به تعویض بوشهای بیرینگ اقدام نمود. کلیه قطعات باید مجدداً مطابق نخست، مونتاژ شوند.
روغنکاری :
جهت حصول اطمینان از عملکرد مطلوب شیر لازم است حداقل یک بار در سال کلیه نقاط شیر را به طور کامل تمیز نمود، سپس بیرینگها گریس کاری شوند.
سرویس و نگهداری شیرهای یک طرفه سوپاپی :
این شیرها بعلت مکانیزم و طراحی ویژه نیاز به نگهداری خاصی ندارند. در زیر به برخی ایراداتی که ممکن است پس از استفاده طولانی مدت در این شیرها بروز کند، اشاره می شود.
- نشتی از بدنه شیر :
چنانچه نشتی به بیرون از بدنه شیر مشاهده شود، ممکن است پیچ و مهره های اتصال فلنجهای وسط شیر شل شده باشند یا اینکه اورینگهای فلنجهای وسط پاره شده اند. در مورد اول با محکم کردن پیچ و مهره ها نشتی از بین می رود و در حالت دوم به صورت زیر میتوان ایراد را رفع نمود :
- پیچ و مهره های وسط شیر را باز کنید.
- مجموعه طرف تبدیل را بردارید.
- اورینگ مربوطه را درآورده و با اورینگ متری با همان مشخصات جایگزین گردد.
- نشتی از محل دیسک :
چنانچه شیر در حالت تمام بسته باشد و نشتی از داخل شیر احساس شود، ممکن است یا مهره برنزی نگهدارنده رینگ شل شده و یا لاستیک آببندی دیسک پاره شده باشد. در مورد اول با محکم کردن مهره برنزی نشتی از بین می رود. در حالت دوم مطابق دستورالعمل زیر ایراد را رفع نمایید :
- پیچ و مهره های وسط شیر را باز کنید.
- مجموعه طرف تبدیل را بردارید.
- مجموعه دیسک را بصورت یکپارچه بیرون بیاورید.
- مهره برنزی را باز نموده، رینگ و لاستیک دیسک را بیرون بیاورید.
- برای باز کردن مهره برنزی یک محل آچارخور روی محور وجود دارد که می بایستی با آچار تخت نگهداشته شده و مهره برنزی با آچار مناسب باز شود.
- لاستیک آسیب دیده را با لاستیک نو تعویض نمایید.
مجموعه را برعکس حالتی که دمونتاژ نموده بودید، مونتاژ نمایید.
ضعیف شدن فنر شیر :
چنانچه پس از استفاده طولانی مدت، شیر سریع باز شده و دیر بسته می شود، باید فنر شیر تعویض گردد. مطابق دستورالعمل ذیل فنر شیر را تعویض نمایید :
- پیچ و مهره های وسط شیر را باز کنید.
- مجموعه طرف تبدیل را بردارید.
- فنر آسیب دیده را با فنر نو تعویض نمایید.