گیج دما یا ترمومتر چیست؟ کاربرد، انواع و قیمت گیج دما

در این مقاله توضیحات کلی و ساده در ارتباط با گیج دما به منظور راهنمای خریداران آورده شده است. در این مقاله در ارتباط با انواع و کاربرد این تجهیز صحبت شده است. همچنین در مورد برخی از بهترین کاربردهای گیج دما و ترمومتر دیجیتال در شرایط مختلف صحبت شده است.

گیج دما یا دماسنج چیست؟

گیج دما دستگاهی است که برای اندازه گیری و خواندن دقیق گرادیان دما استفاده می شود. اصطلاح گیج دما معمولاً، اگرچه نه همیشه، به دستگاهی اطلاق می‌شود که خوانش‌ها را روی یک صفحه شماره‌دار با اعداد و ارقام نشان می‌دهد. این یکی از دلایلی است که به آن گیج دما گفته می شود نه دماسنج. نام دیگر آن دماسنج صفحه ای نیز می باشد.

گیج های دمای صفحه ای اغلب در محیط های صنعتی و تجاری یافت می شوند. آنها همچنین در برخی از تنظیمات تجهیزات منازل و لوازم خانگی روزمره نیز استفاده می شوند.

گیج دما به دو دسته کلی تقسیم می شوند – گیج های دمای تماسی و گیج های دمای غیر تماسی. مردم اغلب یک دماسنج برای کمک به نظارت بر دمای محیط در محل نصب می خرند. این محصولات سنسورهای غیر تماسی نام دارند. انواع خاصی از گیج دمای تماسی نیز برای جفت شدن با پروب یا ترمیستور طراحی شده اند. سپس بعد از این اتصال می توان از آنها برای بررسی سطح یا دمای داخلی یک جسم یا محیطی که مستقیماً با آن در تماس است استفاده کرد.

گیج دما چگونه کار می کند؟

درک دقیق نحوه عملکرد سنسور دما مستلزم دانش قانون ترمودینامیکی است. با این حال، مهم است که بدانیم انواع مختلف دماسنج و سنسورهای حرارتی به روش های مختلفی کار می کنند.

ترمیستورهای الکترونیکی یا باتری دار، ترموکوپل ها و سنسورهای دما – از جمله دماسنج های دیجیتال – به سیگنال الکتریکی متکی هستند. یک پروب سنسور دیجیتال شامل دو فلز (بیمتالیک) است که در دماهای مختلف ولتاژ یا مقاومت در حال تغییر ایجاد می کنند. یک تراشه حسگر حرارتی موجود در دستگاه می‌تواند این تغییرات سیگنال را به صورت داده های دقیق گرما در مقیاس فارنهایت یا سانتی‌گراد (اغلب هر دو) بخواند.

گیج دما صفحه آنالوگ بر اساس اصل مشابهی کار می کنند. با این حال، به جای اینکه تغییر گرما یک سیگنال الکتریکی ایجاد کند، به طور فیزیکی موقعیت و خواص اجزای فلزی کوچک در سنسور ابزار را تغییر می‌دهد. در این گیج، سوزن شماره گیری تنظیم شده است تا این تغییرات را به عنوان یک مقدار عدد نمایش دهد.

سنسورهای دمای مادون قرمز کاملاً متفاوت عمل می کنند، اما این سنسورها در دستگاه ها و تنظیمات تخصصی تر مورد استفاده قرار می گیرند. آنها معمولاً در موارد استاندارد و کم‌هزینه برای اندازه‌گیری دمای هوا یا سیال یافت نمی‌شوند.

انواع گیج دما

انواع مختلفی از گیج دما برای فروش وجود دارد. در این بخش تعدادی از رایج ترین انواع این تجهیز فهرست شده است و برخی از ساختار ها و ویژگی های کلیدی آنها را به اختصار بیان می کند.

۱- گیج دما دیجیتال

گیج دما دیجیتال یک دماسنج دیجیتالی است که معمولاً قرائت های خود را به صورت یک نمایشگر عددی ساده بر روی یک نشانگر یا صفحه نمایش LCD نشان می دهد. گیج دما های دیجیتال تقریباً همیشه دمای سطوح گرما را با استفاده از نوعی پروب که مستقیماً به بدنه دستگاه متصل می‌شوند اندازه‌گیری می‌کنند.

نوع پروب، بهترین کاربردها را برای یک مدل خاص از دماسنج دیجیتال تعیین می کند. نمونه های رایج این مدل از گیج دما عبارتند از: آشکارسازهای دمای مقاومتی (یا سنسور RTD)، ترموکوپل ها و ترمیستورها.

۲- گیج دما آنالوگ

دماسنج های آنالوگ دستگاه های اندازه گیری حرارت هستند که نیازی به برق یا باتری ندارند. آنها خوانش دما را در مقیاس شماره گذاری شده نشان می دهند. شماره‌گیرها برای گیج‌های سنتی رایج‌تر هستند. دماسنج های شیشه ای از یک لوله شفاف حاوی یک ماده واکنش دهنده به گرما ساخته شده اند. ماده شفاف در کنار یک مقیاس، منبسط یا منقبض می شود و با افزایش دما، لوله را پر می کند. ماده واکنش دهنده به طور سنتی جیوه مایع بود که تحت فشار در یک لوله شیشه ای نگهداری می شد.

۳- گیج دما پروب دار

دماسنج پروب دار از یک اتصال بلند برای تماس با یک جسم یا ماده استفاده می کند. به عنوان مثال می توان به گیج های دمای آب و خودرو برای نظارت بر دمای خنک کننده موتور یا دمای سوخت، یا ابزارهایی برای بررسی سطح حرارت یک قطعه مکانیکی اشاره کرد.

انواع مختلف دماسنج پروبی را می توان برای بررسی دمای سطح، داخلی و غوطه وری استفاده کرد. آنها اغلب از دستگاه اصلی اندازه گیری دما جدا هستند و به عنوان لوازم جانبی متصل می شوند. پروب های ترمیستور معمولا از فولاد ضد زنگ ساخته می شوند. همچنین می توانید پروب های سبک لوله مویرگی را برای استفاده به عنوان سنجش دمای آب خریداری کنید. همه انواع ابزار اندازه گیری دما مبتنی بر پروب در اندازه های مختلف طول و قطر در دسترس هستند.

نصب گیج دما در محل

بسیاری از انواع دماسنج مانند دماسنج های پزشکی و سنسورهای دما دیجیتال به گونه ای طراحی شده اند که قابل حمل باشند. گیج های دما معمولاً به اندازه کافی کوچک و سبک هستند تا در صورت لزوم به راحتی حرکت کنند، اما اغلب برای استفاده در یک مکان ثابت در مدت زمان طولانی در یک واحد صنعتی بهم همراه ترموول خریداری می شوند.

می توان از روش‌های زیادی برای نصب و تثبیت دماسنج دیجیتالی، شیشه‌ای یا صفحه‌ای استاندارد استفاده کرد. انواع محبوب روش های فیکسینگ عبارتند از گیج های دما با گیره فولادی و گیج های دما مغناطیسی روی سطح. دماسنج های گیره ای برای بسیاری از کاربردهای لوله کشی ایده آل هستند و اغلب در لوله کشی و کانال کشی استفاده می شوند.

در محیط‌های خطرناک تر یا هنگام کار با ماشین‌های ارتعاشی، اغلب بهتر است از نصب مستقیم مکانیزم شماره‌گیر دما روی سطح خودداری شود. گیج دمای نصب از راه دور را می توان در فاصله ای از پروب ترمیستور که از طریق یک اتصال دهنده با کابل وصل شده است، خواند.

کاربرد های گیج دما

صدها کاربرد بالقوه برای گیج های دما وجود دارد؛ آنها در هر کجا که نیاز به نظارت و نمایش اطلاعات دقیق دما داشته باشد مفید هستند. تقریباً همیشه حداقل یک نوع گیج دما در داشبورد خودروها برای نظارت بر دمای مایع خنک کننده موتور مشاهده می شود. همچنین در تمامی صنایع نفت و گاز کشور به وجود گیج دما در کوره ها و تجهیزات دیگر نیاز است. برخی از محبوب ترین برند های این حوزه عبارتند از Brannan ، Gossen Metrawatt ، Jumo و Testo.

انواع گیج دما مورد استفاده در صنایع

در ادامه چندین مورد از سرشناس ترین انواع گیج دما و ویژگی های آن که در صنایع کشور استفاده و یافت می شوند آورده شده است.

از ویژگی های این گیج دما می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دماسنج دو فلزی صفحه ای از یک نوار دو فلزی به شکل مارپیچ تشکیل شده است.
• این گیج دما بر اساس اصل انبساط حرارتی کار می کند؛ زمانی که دو فلز با ضرایب انبساط متفاوت به یکدیگر متصل می شوند تا یک دو فلزی تشکیل دهند. انبساط بیمتال متناسب با تغییرات دما است.
• دماسنج های صفحه ای دو بیمتال فرایند ساخت ساده ای دارند.
• ساختار مقاوم با کلاس حفاظت IP-67 در آن ها موجود می باشد.
• مناسب برای اکثر کاربردهای فرآیند صنعتی هستند.
• محدوده دما بین ۵۰ تا ۶۰۰ درجه سانتیگراد را نشان می دهند.
• دارای ساقه محکم با پاسخ سریع است.
• دقت ± ۱% انحراف در مقیاس کامل دارند.
• تکرارپذیری بالا و دارای حداقل هیسترزیس است.

۲- گیج دما صفحه ای پر شده با گاز

از ویژگی های این گیج دما می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گیج‌های دماسنج صفحه‌ای پر شده با گاز محدودیت‌های دیگر دماسنج‌ها را از بین می‌برند.
• در محدوده دمایی وسیعی در حدود ۲۰۰- تا ۸۰۰ درجه سانتیگراد کار می کند.
• ساقه، بدون افت دقت ساخته می شود.
• گاز نیتروژن گاز خنثی غیرخطرناک است و ماهیت غیر سمی سیستم های پر شده آن را به گزینه ای ایده آل برای بخش های مختلف صنایع تبدیل می کند.
• مناسب برای کاربردهای بهداشتی می باشد.
• دارای استم سفت یا نوع کپیلاری می باشد
• ریسپانس و پاسخ سریع ارائه می دهد.
• قابلیت اطمینان و دقت بالا ± ۱% FSD
• دارای استاندارد حفاظتIP-67 می باشد.

۳- گیج دما صفحه ای پر شده با مایع

از ویژگی های این گیج دما می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اندازه گیری دما بر اساس اصل انبساط پر از مایع است.
• محدوده دما ۳۰- درجه سانتی گراد تا ۲۵۰ درجه سانتی گراد.
• جایگزین دماسنج های جیوه ای می شود.
• مورد استفاده در صنایع مختلف مانند فرآوری مواد غذایی، داروسازی و بیوتکنولوژی.
• مزیت اصلی حداقل طول غوطه وری مورد نیاز برای سنجش (۳۰ میلی متر) است که آن را برای اندازه های خط پایین مناسب می کند.
• دارای دقت ± ۱% FSD می باشد.

شرکت پترو پردا تامین کننده تجهیزات و قطعات حوزه ی نفت، گاز و پتروشیمی کشور